LAND USE SITUATION OF A LITTLE HOUSE IN THE BIG FOREST ROYAL INITIATIVE PROJECT, DOI PHA HOM POK, MAE SAO SUB-DISTRICT, MAE AI DISTRICT, CHIANG MAI PROVINCE: A CASE STUDY OF PATTERNS, MANAGEMENTS AND QUALITY OF ARABICA COFFEE BEANS OF SHADE-GROWN COFFEE

Abstract

This study aimed to explore land use and classification as well as management pattern and quality of Arabica coffee beans grown together with forests in the area of the Small House in the Big Forest Project under the royal initiative. The land use classification (coffee plantation areas) was of three patterns based on GIS: open space cultivation, area plated with fruit trees (Macadamia) and planting area under natural forest. Selected and placed three sample plots in an area of 20x20 meters each. Randomly selected 15 coffee trees in each plot by measuring the diameter at a height of 15 cm.(D15) and the diameter at breast height (DBH). The following were also measured: the total height, the length of the longest branch and its total number of nodes (west, east, north and south of the selected coffee trees). Collected coffee cherries from all 3 plots, 400 cherries per plot. Recorded data on coffee cherries and coffee beans in terms of width (mm.), length (mm.), thickness (mm.) and weight (g). Obtained data were analyzed using non-parametric statistics (Kruskal-Wallis Test). Besides, an analysis of variance of coffee cherry and coffee bean size in different dimensions was performed using the Two-sample Kolmogorov-Smirnov test by R Program.

Results of the study revealed that the land use was classified into 3 types: forest area (15,168 rai – 13 ngan – 13 wa2) which accounted for 92% agricultural area (1,259 rai – 3 ngan – 57 wa2) which accounted for 7.6%; and community areas and buildings (58 rai – 2 ngan -58 wa2) which accounted for 0.4%, respectively. Of the total agricultural area of 1,259 rai, 199 rai or 15.8% of the total agricultural area was coffee planted. This could be classified as open space cultivation (covering an area of 102 rai – 3 ngan and 92 wa2) which accounted for 51.26% and coffee plots in the shade (96 rai – 1 ngan and 6 wa2) which accounted for 48.24%. The latter was classified into the planting area under natural forest and the planting area with fruit trees (macadamia). In other words, there were three different patterns of coffee cultivation: 1) open space cultivation, 2) the area planted with fruit trees; and 3) the planting area under natural forest.

Findings showed that there was statistic difference in the D15 and DBH as well as total height, length of the branch and a number of leaves of the coffee trees among the three plots. It was found that the coffee grown with fruit trees had the highest average mean score in all aspects. Regarding a comparative test of the frequency distribution of coffee beans (in coconut shell), it was found that there were differences in both size and weight dimensions. It could be seen that there were all patterns of different variation. When comparing the size of coffee beans according to the grades and regarding criteria of the Ministry of Agriculture and Cooperatives and National Bureau of Agricultural Commodity and Food Standards, it was found that all of the 3 patterns of coffee cultivation had no difference in the proportion of coffee bean numbers. In terms of coffee bean quality, it was a result of environmental factors and different cultivation techniques. Therefore, relevant agencies should provide knowledge on coffee plantation management in each form. This could create stable careers and increase incomes.

การศึกษาคุณภาพผลผลิตกาแฟภายใต้สถานภาพการใช้ประโยชน์ที่ดิน ในพื้นที่โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ตามพระราชดำริ ดอยฟ้าห่มปก จังหวัดเชียงใหม่ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานภาพและจำแนกการใช้ประโยชน์ที่ดิน และศึกษา รูปแบบ การจัดการ และคุณภาพของเมล็ดกาแฟอาราบิก้าที่ปลูกร่วมกับป่าในพื้นที่โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ตามพระราชดำริฯ ดำเนินการโดยการจำแนกการใช้ที่ดินด้วยระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ (GIS) จำแนกพื้นที่ปลูกกาแฟได้ 3 รูปแบบคือ แปลงการปลูกกาแฟพื้นที่โล่งแจ้ง แปลงการปลูกกาแฟร่วมกับไม้ผล (แมคคาเดเมีย) และแปลงปลูกกาแฟใต้ป่าธรรมชาติ คัดเลือกวางแปลงตัวอย่างในพื้นที่ขนาด 20 x 20 เมตร พื้นที่ละ 3 แปลง ทำการสุ่มเลือกต้นกาแฟ จำนวน 15 ต้นในแต่ละแปลง โดยวัดขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางที่ระดับความสูง 15 เซนติเมตร และขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเพียงอก (GBH) ความสูงทั้งหมด วัดขนาดความยาวของกิ่ง และนับจำนวนข้อของกิ่งที่ยาวที่สุดทางทิศตะวันตก ทิศตะวันออก ทิศเหนือ และทิศใต้ของต้นกาแฟที่สุ่มเลือก เก็บเมล็ดกาแฟผลสดทั้ง 3 แปลง ๆ ละ 400 เมล็ด บันทึกข้อมูลเมล็ดกาแฟผลสดและกะลา ในด้านความกว้าง (มิลลิเมตร) ความยาว (มิลลิเมตร) ความหนา (มิลลิเมตร) และน้ำหนักเมล็ด (กรัม) วิเคราะห์ข้อมูล ด้วยวิธีสถิติแบบไม่อิงพารามิเตอร์โดยใช้วิธี Kruskal-Wallis test และวิเคราะห์ความแปรปรวนของขนาดผลกาแฟเชอร์รี่ และเมล็ดกาแฟกะลาในมิติต่าง ๆ ด้วยวิธีการทดสอบ Two-sample Kolmogorov-Smirnov test โดยโปรแกรม R

ผลการศึกษาพบว่า สถานภาพและจำแนกการใช้ประโยชน์ที่ดินในพื้นที่โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ตามพระราชดำริ ดอยฟ้าห่มปก จังหวัดเชียงใหม่ จำแนกการใช้ประโยชน์ที่ดินได้ 3 ชนิด คือ พื้นที่ป่าไม้มีพื้นที่มากที่สุด 15,168 ไร่ 0 งาน 13 ตารางวา คิดเป็นร้อยละ 92 พื้นที่เกษตรกรรม มีพื้นที่ 1,259 ไร่ 3 งาน 57 ตารางวา คิดเป็นร้อยละ 7.6 และพื้นที่ชุมชนและสิ่งปลูกสร้าง มีพื้นที่ 58 ไร่ 2 งาน 58 ตารางวา คิดเป็นร้อยละ 0.4 ตามลำดับ จากพื้นที่เกษตรกรรมทั้งหมด 1,259 ไร่ โดยมีพื้นที่ปลูกกาแฟ 199 ไร่ คิดเป็นร้อยละ 15.8 ของพื้นที่เกษตรกรรมทั้งหมด ซึ่งสามารถจำแนกเป็นการปลูกกาแฟในพื้นที่กลางแจ้ง มีพื้นที่ 102 ไร่ 3 งาน 92 ตารางวา คิดเป็นร้อยละ 51.26 และแการปลูกกาแฟในพื้นที่ร่ม คือ 96 ไร่ 1 งาน 6 ตารางวา คิดเป็นร้อยละ 48.24 โดยแบ่งย่อยเป็นพื้นที่ปลูกใต้ป่าธรรมชาติ และปลูกร่วมกับไม้ผล (แมคคาเดเมีย) ลักษณะของต้นกาแฟปลูกที่แตกต่างกัน 3 รูปแบบ ได้แก่ การปลูกกาแฟในพื้นที่กลางแจ้ง พื้นที่ปลูกใต้ป่าธรรมชาติ และปลูกร่วมกับไม้ผล (แมคคาเดเมีย) พบว่า ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางที่ระดับความสูง 15 เซนติเมตร ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเพียงอก (DBH) ความสูงของต้น ความยาวของกิ่ง (เซนติเมตร) และจำนวนใบของต้นกาแฟมีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยพบว่าการปลูกกาแฟร่วมกับไม้ผลมีค่าเฉลี่ยทุกด้านมากที่สุด เมื่อทำการทดสอบเปรียบเทียบการแจกแจงความถี่เมล็ดกาแฟกะลา พบว่ามีการแจกแจงที่แตกต่างกันทั้งในมิติด้านขนาดและน้ำหนัก เห็นได้ว่ามีความผันแปรที่แตกต่างกันทุกรูปแบบและเมื่อเปรียบเทียบขนาดของเมล็ดกาแฟกะลาตามเกรด ตามเกณฑ์ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และตามเกณฑ์การค้า สำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ พบว่าทั้ง 3 รูปแบบมีสัดส่วนของจำนวนเมล็ดกาแฟกะลาตามเกรดไม่มีความแตกต่างกัน ในมิติของคุณภาพเมล็ดกาแฟนั้นเป็นผลมาจากปัจจัยของสภาพแวดล้อมและจัดการการปลูกที่มีความพิถีพิถันแตกต่างกัน ดังนั้นหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรเข้ามาให้ความรู้ด้านการจัดการการปลูกของแต่ละรูปแบบให้มีความเหมาะสม ซึ่งสามารถสร้างอาชีพที่มั่นคง และมีรายได้เพิ่มขึ้น