การสังเกตการเป็นสัดของกระบือโดยเจ้าของสัตว์ในอำเภอสันทราย

Abstract

ปัจจุบันนับว่าการสังเกตอาการเป็นสัดของกระบือยังคงเป็นปัญหาใหญ่ยิ่งต่อการผสมเทียมกระบือ เจ้าหน้าที่ผสมเทียมจะไม่สามารถผสมพันธุ์กระบือได้ติด หากไม่ทราบว่ากระบือเมียแสดงอาการเป็นสัดเมื่อใด ทําให้อัตราการผลิตลูกกระบืออยู่ในประมาณต่ำมาก และขยายตัวได้อย่างช้ามาก เมื่อเปรียบเทียบกับการผสมตามธรรมชาติซึ่งมีพ่อกระบือเป็นผู้คุมฝูง ดังที่ Toelihere ได้เคยรายงานไว้ พ.ศ. 2518 ส่วนการสังเกตอาการเป็นสัดของกระบือโดยเจ้าของสัตว์ ซึ่งเป็นผู้ที่ใกล้ชิดกับกระบือในสภาพที่เป็นอยู่ จะช่วยให้นักผสมพันธุ์สามารถเข้าไปแก้ไขปรับปรุงการผสมเทียมกระบือ ในสภาพที่เจ้าของสัตว์เลี้ยงกระบือของตนได้สะดวกขึ้น ผลจากการศึกษาสอบถามเจ้าของกระบือ 33 ราย ในตําบลป่าไผ่ ตําบลสันทราย และตําบลหนองย้อม อําเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่ พบว่าเมื่อกระบือเพศเมียเป็นสัดจะมีอาการดังนี้ 1. กระบือ ๑๐๐% แสดงอาการกระวนกระวาย 2. กระบือ 96.96% ยอมให้กระบือตัวอื่น โดยเฉพาะกระบือตัวผู้ขึ้นทับ 3. กระบือ 81.8% ขึ้นทับตัวอื่น 4. กระบือ 63.63% มีน้ำเมือกไหล 5. กระบือ 57.57% มีลักษณะเมือกเป็นสีขุ่น และ 42.42% ลักษณะเมือกเป็นสีใส 6. กระบือ 27.27% มีอวัยวะเพศบวม, 21.21% ไม่บวม, 30.30% เยื่อบุแดง และ 3.3% เยื่อบุไม่แดง 7. กระบือ 84.84% กินอาหารลดน้อยลง, 9.09% กินอาหารเท่าเดิม อย่างไรก็ตาม ถ้าหากเจ้าของมีการปรับปรุงให้อาหารและการดูแลดีกว่าที่เป็นอยู่ อัตราการผสมติดมีแนวโน้มว่าจะดีขึ้นตามไปด้วย