การปรับปรุงพันธุ์กระบือพื้นเมืองโดยผสมข้างกับกระบือมูราห์ (1) การสังเกตอาหารเป็นสัดของกระบือ โดยเจ้าของสัตว์ในอำเภอสันทราย

Abstract

ปัจจุบันนับว่า การสังเกตอาการ เป็นสัดของกระบือคงเป็นปัญหาใหญ่ยิ่งต่อการผสมเทียมกระบือ เจ้าหน้าที่ผสม เทียมจะไม่สามารถผสมพันธุ์กระบือได้ หากไม่ทราบว่ากระบือ เมียแสดงอาการเป็นสัด เมื่อใด ทำให้อัตราการผลิตลูกกระบืออยู่ในประมาณต่ำมาก และขยายตัวได้อย่างช้ามาก เมื่อเปรียบเทียบกับการผสมตามธรรมชาติ ซึ่งมีพ่อกระบือ เป็นผู้คุมฝูง ดังที่ Toelihere ได้เคยรายงานไว้ใน พ.ศ.2518 ส่วนการสังเกตอาการเป็นสัดของกระบือโดยเจ้าของสัตว์ ซึ่งเป็นผู้ที่ใกล้ชิดกับกระบือในสภาพที่เป็นอยู่ จะช่วยให้นักผสมพันธุ์สามารถเข้าไปแก้ไขปรบปรุงการผสมเทียมกระบือ ในสภาพที่เจ้าของสัตว์เลี้ยงกระบือ ของตนได้สะดวกขึ้น ผลจากการศึกษาสอบถามเจ้าของกระบือ 33 ราย ในตำบลป่าไผ่ ตำบลสันทราย และตำบลหนองจ้อม อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่ พบว่า เมื่อกระบือเพศเมีย เป็นสัดจะมีอาการดังนี้ 1) กระบือจำนวน 100% แสดงอาการกระวนกระวาย 2) กระบือจำนวน 91.96% ยอมให้กระบือตัวอื่นโดยเฉพาะกระบือตัวผู้ขึ้นทับ 3) กระบือ 81.8% ขึ้นทับตัวอื่น 4) กระบือจำนวน 63.63% มีน้ำเมือกไหล 5) กระบือ 57.53% มีลักษณะ เมือกเป็นสีขุ่น และ 42.42% ลักษณะเมือกเป็นสีใส 6) กระบือ 27.27% มีอวัยวะเพศบวม , 21.21% มีบวม , 30.30% เยื่อบุแดง และ 3.3% เยื่อบุไม่แดง และ 7) กระบือจำนวน 84.84% กินอาหารลดน้อยลง , 9.09% กินอาหาร เท่าเดิม อย่างไรก็ตาม ถ้าหากเจ้าของมีการปรับปรุงให้อาหารและการดูแลดีกว่าที่เป็นอยู่ อัตราการผสมติดมีแนวโน้มว่าจะดีขึ้นตามไปด้วย