การพัฒนาสูตรตำรับสมุนไพรอัดเม็ดที่มีการใช้สำหรับการผลิตน้ำนม ในมารดาหลังคลอด

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิธีการสกัดสารประกอบฟีนอลิกทั้งหมดและฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระของสมุนไพรไทย ได้แก่ ปลีกล้วย ขิง และน้ำนมราชสีห์ และศึกษาการทำแห้งผงสารสกัดสมุนไพรด้วยวิธีการไมโครเอนแคปซูเลชันโดยใช้เทคนิคการอบแห้งแบบพ่นฝอย หลังจากนั้นศึกษาสภาวะที่เหมาะสมของผงสารสกัดสมุนไพรอัดเม็ดและศึกษาคุณสมบัติทางเคมี ทางกายภาพ การประเมินคุณภาพทางประสาทสัมผัส และอายุการเก็บรักษาของผลิตภัณฑ์สมุนไพรอัดเม็ด ผลการทดลองพบว่าสภาวะที่เหมาะสมที่สุดที่สามารถสกัดปริมาณสารประกอบฟีนอลิกทั้งหมดและฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระของปลีกล้วย คือ อัตราส่วนของปลีกล้วยต่อตัวทำละลาย 3:10 กิโลกรัมต่อลิตร ที่ระยะเวลาการสกัด 15 นาที น้ำนมราชสีห์ คือ อัตราส่วนของน้ำนมราชสีห์ต่อตัวทำละลาย 1.2:12 กิโลกรัมต่อลิตร ที่ระยะเวลาการสกัด 30 นาที และขิงสกัดสารสำคัญโดยวิธีการสกัดเย็น (การบีบอัด) จากนั้นทำการผลิตผงสารสกัดจากสมุนไพร (ขิง น้ำนมราชสีห์ และปลีกล้วย) ด้วยวิธีการไมโครเอนแคปซูเลชันโดยใช้เทคนิคการทำแห้งแบบพ่นฝอย และนำตัวอย่างผงสกัดสมุนไพรไปพัฒนาสูตรที่เหมาะสมเพื่อศึกษาการยอมรับของผู้บริโภค โดยมีปัจจัยหลักในการศึกษาทั้งหมด 4 ปัจจัย ได้แก่ ผงสกัดขิงร้อยละ 5-10 ผงสกัดน้ำนมราชสีห์ร้อยละ 20-30 ผงสกัดปลีกล้วยร้อยละ 26-31 และเด็กซ์โทรสร้อยละ 30.5-40.5 ออกแบบการทดลองด้วยวิธี D-Optimal Designs ผลการวิจัยพบว่าสัดส่วนที่เหมาะสมของการยอมรับของผู้บริโภค คือ ผงสกัดขิงร้อยละ 10 ผงสกัดน้ำนมราชสีห์ร้อยละ 30 ผงสกัดปลีกล้วยร้อยละ 26 เด็กซ์โทรสร้อยละ 30.5 ซึ่งมีปริมาณสารประกอบฟีนอลิกทั้งหมดเท่ากับ 314.12 มิลลิกรัมต่อกรัมตัวอย่าง ฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระร้อยละ 75.9 ปริมาณความชื้นร้อยละ 2.56 ปริมาณน้ำอิสระ 0.201 และการวัดลักษณะทางเนื้อสัมผัสพบว่ามีความแข็งอยู่ที่ 42.5 นิวตัน สำหรับการศึกษาอายุการเก็บรักษาของผงสกัดสมุนไพรอัดเม็ดที่อุณหภูมิ 35-55 องศาเซลเซียส พบว่าการสลายตัวของสารประกอบฟีนอลิกทั้งหมดเป็นไปตามความสัมพันธ์ของปฏิกิริยาอันดับหนึ่ง โดยเมื่ออุณหภูมิสูงขึ้นจะทำให้ค่าครึ่งชีวิตของสารประกอบฟีนอลิกทั้งหมดในสารสกัดสมุนไพรลดลง ผลิตภัณฑ์สมุนไพรอัดเม็ดมีอายุการเก็บรักษาที่อุณหภูมิต่าง ๆ ได้ประมาณ 1-2 ปี ซึ่งอุณหภูมิและเวลามีผลต่อความคงตัวของสารประกอบฟีนอลิกทั้งหมดของผงสกัดสมุนไพรอัดเม็ดอย่างมีนัยสำคัญ